Jak nie uzależnić się od gier komputerowych?
Zjawisko gier komputerowych budzi obecnie niezwykle silne emocje, zarówno u dzieci czy młodzieży, jak i u dorosłych. Wprowadzają nas one w ciekawy, atrakcyjny, dynamiczny, pełen przygód i niespodzianek świat wirtualny. Coraz więcej osób wybiera taką formę spędzania czasu wolnego. Gry stały się integralną częścią życia wielu młodych ludzi. Z jednej strony są odbierane jako nowoczesna i bardzo atrakcyjna zabawa, pozwalająca przeżyć wiele fascynujących przygód w wirtualnym świecie. Z drugiej – często przerażają ogromnym ładunkiem przemocy, budząc niepokój co do negatywnego wpływu na rozwój dzieci. Gracz nie tylko ogląda przemoc, lecz także (wręcz przede wszystkim) sam jej dokonuje na ekranie komputera, poprzez bohatera, którym kieruje. Samodzielnie podejmuje decyzję o formach tej przemocy.
Szczególnie popularne są gry sieciowe, rozgrywane w internecie pomiędzy setkami, a czasem tysiącami graczy jednocześnie. W przeciwieństwie do książek czy filmów, gdzie odbiorca jedynie biernie obserwuje historię, gry komputerowe dają poczucie kontroli nad sytuacją oraz możliwość wpływu na losy bohaterów.
Kiedy zaczyna się uzależnienie od gier komputerowych?
Uzależnienie od gier komputerowych jest istotnym problemem i często zaczyna się bardzo niewinnie. Najpierw jest ciekawość i zafascynowanie, stopniowo zwiększa się czas spędzony na graniu. Tymczasem uzależnienie od gier należy do najczęstszych uzależnień behawioralnych związanych z nowymi technologiami i światem wirtualnym. Głównym warunkiem zdiagnozowania uzależnienia od grania jest stwierdzenie znacznego upośledzenia funkcjonowania osobistego, rodzinnego, społecznego, edukacyjnego, zawodowego czy dotyczącego innej ważnej sfery życia. Niepokojący czas trwania takiego stanu to przynajmniej 12 miesięcy, choć w przypadku bardzo poważnych objawów można skrócić to kryterium czasowe. Osoba uzależniona spędza dużo czasu wolnego, grając w gry. Traci przy tym poczucie czasu, jest niespokojna, nie potrafi zaangażować się w inne zajęcia, ma trudności w nawiązywaniu kontaktów, nie spotyka się z rówieśnikami, nie podejmuje żadnych innych form aktywności.
Co mogą zrobić rodzice, aby chronić dziecko przed uzależnieniem od gier komputerowych?
Rodzice powinni przede wszystkim mieć świadomość, w jakie gry grają ich dzieci. Należy ustalić zasady, z jakich gier dziecko może korzystać, a które z nich są dla niego niedozwolone i dlaczego. Dobrze także, by zakup nowych gier był kontrolowany przez rodziców. Dziecko powinno grać tylko wtedy, gdy rodzice są w domu. Czas spędzany przez dziecko przy komputerze powinien być bezwzględnie ograniczany do 1-2 godzin dziennie, z częstymi przerwami. Jedna z najważniejszych zasad to: najpierw obowiązki, potem komputer. Warto pokazywać dziecku inne formy spędzania czasu wolnego, samemu angażować się z nim w te aktywności, a także zapraszać do domu jego kolegów i koleżanki. Zbyt częste i długie granie w gry komputerowe może niekorzystnie wpłynąć na kształtowanie się niektórych kompetencji emocjonalnych, jak również być sygnałem istnienia zaburzeń w relacjach społecznych.
Rodzice powinni sprawdzać oznaczenia PEGI (Pan European Game Information), czyli ogólnoeuropejskiego systemu klasyfikacji gier. Jest to jednolity system, stosowany obecnie w większości krajów europejskich (również w Polsce). Ma na celu udzielanie rodzicom pomocy przy podejmowaniu świadomych decyzji o zakupie gier komputerowych, dostosowanych do wieku dziecka. Został wprowadzony wiosną 2003 roku i zastąpił podobne systemy krajowe. Gry są oceniane przez zespół ekspertów pod kątem zawartości takich elementów jak przemoc, wzbudzanie strachu, wulgarny język, seks, używki czy hazard. Stosowne informacje (w formie ikonografiki) wraz z przyznaną klasyfikacją wiekową (3, 7, 12, 16 lub 21 lat) są umieszczane na okładce. Poprzez stronę www.pegi.info można sprawdzić klasyfikację określonej gry, zawarte w niej niebezpieczne treści i wiek użytkownika, dla którego jest przeznaczona.
Odrębną klasyfikacją gier komputerowych jest ESRB (Entertainment Software Rating Board) – amerykańsko–kanadyjska organizacja, utworzona w 1994 przez Interactive Digital Software Association. Zadaniem tego systemu jest ocenianie zawartości i wyznaczanie granic wiekowych dla wydawanych w USA gier komputerowych i wideo. Oceny ESRB mają zastosowanie we wszelkich materiałach promocyjnych gier oraz na ich opakowaniach, gdzie zamieszczone jest specjalne oznaczenie, mówiące o tym, dla jakiej grupy wiekowej przeznaczona jest dana gra. Ponadto, opis zawartości gry wydawany przez ESRB zaznacza, czego można się spodziewać po danej grze. Chodzi tu o przemoc, wulgaryzmy czy sceny nadużyć seksualnych.
Jak leczyć uzależnienie od gier komputerowych?
Leczenie uzależnienia od gier jest trudne. Na początku może pojawić się faza wyparcia. Podczas jej trwania osoba uzależniona będzie twierdzić, że nie ma żadnego problemu, a jej otoczenie przesadza. Dlatego trzeba jej uzmysłowić skalę problemu. Całkowita rezygnacja z używania komputera czy grania w gry nie jest konieczna, ale ważne, by robić to z rozsądkiem. Należy przygotować szczegółowy plan dnia, w którym będzie czas na gry, ale też na inne aktywności i spotkania towarzyskie. Osoba uzależniona musi sobie uświadomić, że granie nie jest jedyną dostępną formą przyjemnego spędzania czasu. Podczas terapii uzależniony dowiaduje się więcej na temat istoty problemu oraz przyczyn i mechanizmów uzależnienia. Uzmysławia sobie, dlaczego jest podatny na uzależnienie i co spowodowało jego wystąpienie. To pomaga unikać takich sytuacji w przyszłości i zastąpić niewłaściwe wzorce tymi pożądanymi. W przypadku uzależnionych dzieci ważna jest także terapia rodzinna. Każdy nałóg prędzej czy później doprowadza do nadwyrężenia więzi emocjonalnych u członków rodziny. Wspólna terapia może pomóc zrozumieć osobę uzależnioną, co pozwoli jej łatwiej pokonać problem, a także odbudować zdrowe relacje.
