Rola mentora w edukacji domowej

Czy edukacja domowa zakłada, że dziecko i rodzice muszą działać zupełnie samodzielnie? Kim jest mentor i czy warto inwestować pieniądze we współpracę z nim? Na co zwrócić uwagę przy szukaniu wsparcia mentorskiego? W poniższym artykule postaramy się odpowiedzieć na te i inne pytania.

Czym jest edukacja domowa?

Na początku należy w kilku zdaniach nakreślić, czym właściwie jest edukacja domowa (ED). W czasie pandemii szeroko zaczęto mówić o edukacji domowej, pojmowanej jako „nauka szkolna”, tyle że realizowana w domu. Faktycznie, w przypadku ED nauka odbywa się poza murami szkoły: w domu (samodzielnie), czasem w jakiejś nieformalnej grupie, a czasem w sformalizowanej społeczności dzieci i rodziców. To, co odróżnia uczenie się w domu podczas pandemii od edukacji domowej to przede wszystkim fakt, że dziecko w ED nie przynależy do żadnej klasy, nie jest rozliczane ze sprawdzianów i obecności na lekcjach. Ale uwaga! Dziecko musi być formalnie przypisane do szkoły systemowej, ponieważ jest ona zobowiązana regularnie przeprowadzać egzaminy przedmiotowe (w formie ustnej i pisemnej). Jak to w życiu bywa, są szkoły mniej i bardziej przyjazne ED. Czasem oferują dodatkowe wsparcie w formie platformy edukacyjnej, konsultacji, możliwości zdawania egzaminów przez cały rok w dowolnej kolejności, a czasem jedynie przeprowadzają egzaminy na koniec roku szkolnego (taki czas można porównać do sesji egzaminacyjnej na studiach). By rozpocząć edukację domową, należy dopełnić wielu formalności, ale z roku na rok stają się one coraz mniej wymagające.

Kim jest mentor?

Skoro wiemy już, czym jest edukacja domowa, możemy odpowiedzieć na kolejne pytanie, czyli: kim jest mentor? Nie będę tutaj przytaczać konkretnych definicji, przede wszystkim dlatego, że w praktyce edukacji domowej rola mentora jest dość specyficzna, zależna od konkretnego przypadku. Bardzo często mentor według własnego uznania ustala szczegóły swojej pracy (pozwala na to brak formalnych zasad dotyczących tego zawodu). Przyznam, że uważam to za duży atut. Kiedy zbadamy, z jakich powodów dzieci i rodzice decydują się na edukację domową, możemy zauważyć, że często pojawiającym się argumentem jest potrzeba indywidualizacji procesu edukacji. Mentor może to zapewnić. Podstawą efektywnej współpracy jest również zbudowanie relacji między uczniem a mentorem, na co w tradycyjnej szkole często nie ma czasu i przestrzeni. Wracając do postawionego pytania: mentor to towarzysz, którego rolą jest inspirowanie naszego dziecka i wspieranie jego rozwoju.

Moje cele jako mentorki

Kiedy pełnię rolę mentorki, przyświeca mi kilka celów: zawiązanie relacji (dzięki której zbuduję zaufanie i poznam dziecko, a ono mnie), wspieranie dziecka w dążeniu do samodzielności, wsparcie w poznawaniu mocnych i słabych stron, rozwój talentów, nauka planowania i realizacji celów oraz pomoc w takim przejściu przez rok szkolny, by jak najbardziej bezstresowo zdać egzaminy przedmiotowe. Warto, byś jako rodzic podzielił się również swoimi przemyśleniami dotyczącymi edukacji Twojego dziecka. Kompetentny mentor, bazując na swojej wiedzy i doświadczeniu, stworzy indywidualny proces, w którym połączy swoje podejście z potrzebami dziecka i Twoimi. Dzięki obecności mentora może zostać zrealizowany jeszcze jeden cel: rodzic może pozostać rodzicem i nie musi wchodzić w rolę nauczyciela.

Na co warto zwrócić uwagę, szukając mentora do współpracy?

Jak wspomniałam, nie jest to zawód uregulowany prawnie i wiele osób tworzy swoje autorskie podejście, bazując na bliskich im nurtach w edukacji i pedagogice. Warto jednak zwrócić uwagę na kilka kwestii:

1. Spotkaj się z kandydatem/kandydatką na mentora i zobacz, jak Wam się rozmawia – w końcu masz być z tą osobą w stałym kontakcie.
2. Zapytaj, co sprawiło, że ta osoba zdecydowała się na taką pracę. Znajomość motywacji mentora pomoże Ci szybko zweryfikować, czy to odpowiednia osoba.
3. Zapytaj, czym się inspiruje i z czego korzysta w swojej pracy (metody, podejście, narzędzia).
4. Upewnij się, czy mentor jest gotów przejąć komunikację z pozostałymi nauczycielami/korepetytorami, z którymi dziecko będzie pracować (jeśli macie taki plan).
5. Jeśli zależy Ci na podejściu bez nagród i kar, KONIECZNIE zapytaj o znajomość tego nurtu oraz sprawdź, na ile kandydat/kandydatka się z tym utożsamia.
6. Zorganizuj spotkanie próbne z dzieckiem, by zobaczyć, czy będą nadawać na podobnych falach.
7. Bardzo konkretnie omówcie kwestie organizacyjne: częstotliwość spotkań, postępowanie w przypadku potrzeby częstszych spotkań, ewentualne przekładanie zajęć czy ich odwoływanie. Uwierzcie, nic tak nie frustruje mentora jak to, że stoi pod drzwiami domu dziecka, a okazuje się, że rodzina wyjechała. Nic też nie frustruje rodzica tak jak konieczność nieustannych zmian w spotkaniach mentorskich. Poza tym brak regularności nie służy procesowi edukacyjnemu.
8. Umówcie się również, jak ma wyglądać kontakt mentora z Wami (rodzicami).

Kiedy kończy się praca z mentorem?

To kwestia, nad którą również warto się pochylić. Przyznam, że mam przeróżne doświadczenia. Czasem współpraca kończy się wraz z końcem roku szkolnego i albo jest kontynuowana w kolejnym, albo dziecko funkcjonuje już samodzielnie. Czasem rozwiązuje się (co zdarzyło mi się chyba raz), ponieważ współpraca się nie układa i wymaga wcześniejszego zakończenia. Najczęściej moja współpraca z rodziną kończy się w momencie, kiedy widzę, że dziecko stało się samodzielne i jest w stanie samo (z małym wsparciem rodziców) zarządzać swoim procesem edukacyjnym, a także stało się na tyle świadome swojego potencjału i pasji, że będzie je rozwijać. 

Zakończenie współpracy często jest rozłożone w czasie: zmniejsza się częstotliwość spotkań, zwiększa się poziom odpowiedzialności powierzanej dziecku. Z perspektywy usługodawcy to odcięcie źródła dochodu, przyznam jednak, że dla mnie to także radość spowodowana świadomością, z jakiego powodu to nastąpiło. Takie uczucie zdecydowanie mnie uskrzydla.

To kto jest gotowy na przygodę z edukacją domową?

A kto chciałby skorzystać z pomocy mentora?